Nederland heeft veel natuurgebieden met bijzondere natuur. Maar het gaat niet goed met de natuur in deze gebieden. Steeds meer planten- en diersoorten verdwijnen, vooral de bijzondere. Dat is risicovol, want met minder soorten vallen er gaten in onze natuur. Die werkt als één systeem. Vergelijk het met een voetbalteam dat slechter functioneert als er steeds minder spelers in het veld staan.
Van de 162 Natura 2000-gebieden in Nederland zijn er 128 stikstofgevoelig. Als de achteruitgang van de kwaliteit van leefgebieden die gevoelig zijn voor stikstof niet kan worden uitgesloten, zijn passende maatregelen vereist om die achteruitgang te stoppen. Het kan daarvoor nodig zijn om ook buiten de grenzen van Natura 2000-gebieden maatregelen te treffen.
Uitspraak Raad van State
In de Europese Unie (EU) zijn afspraken gemaakt over de bescherming van natuurgebieden. Nederland moet zich daaraan houden. Op 29 mei 2019 oordeelde de Raad van State dat het Programma Aanpak Stikstof (PAS) niet gebruikt mag worden om toestemming te geven voor activiteiten die extra stikstofuitstoot veroorzaken. Volgens de Raad van State voldeed het PAS niet aan de natuurbeschermingsregels in de Europese Habitatrichtlijn, waarbij het voldoende waarborgen van natuurbehoud en - herstel in de Natura 2000-gebieden centraal staat. Dit leidde tot de stikstofcrisis, die grote maatschappelijke gevolgen kent en grote barrières opwerpt voor economische en maatschappelijke ontwikkelingen.
Aanpak voor stikstofprobleem
De sleutel voor het oplossen van de stikstofproblematiek ligt in een aanpak die zich richt op vermindering van de stikstofneerslag op de natuur (stikstofreductie) en versterking van de natuur (natuurverbetering). Op 24 april 2020 is de structurele stikstofaanpak gepresenteerd: een pakket maatregelen om de stikstofuitstoot per sector terug te dringen en natuurmaatregelen om de natuur te verbeteren.
De bronmaatregelen pakken de stikstofuitstoot bij de bron aan. Een deel van de maatregelen is al in uitvoering; andere maatregelen zijn nog in ontwikkeling. Op 1 juli 2021 trad de Wet stikstofreductie en natuurverbetering (Wsn) in werking. Op 16 juli 2021 werd de Contourennota van het programma Stikstofreductie en Natuurverbetering gepresenteerd. Dit programma Stikstofreductie en Natuurverbetering is de motor in de bovengenoemde structurele stikstofaanpak: het voorziet in een uitvoeringsplicht voor maatregelen die opgenomen zijn in het structurele pakket maatregelen en versterkt de samenhang.
Programma Natuur: werken aan natuurherstel
Het Programma Natuur vloeit voort uit de structurele aanpak stikstof. Het werken aan natuurherstel is een cruciaal onderdeel van de oplossing van de stikstofproblematiek. Doel van het Programma Natuur is om te zorgen voor 70% gunstige staat van instandhouding van soorten en leefgebieden volgens de Vogel- en Habitatrichtlijn (VHR). De kern van de samenwerking binnen Programma Natuur is de gedeelde ambitie voor natuurherstel.
Het Rijk (Ministerie van LNV), provincies, terreinbeherende organisaties (Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en LandschappenNL) en Rijkswaterstaat investeren de komende 10 jaar via het Programma Natuur 3 miljard euro in herstelmaatregelen. Het gaat om maatregelen in en rond natuurgebieden. In het Programma Natuur staat welke doelen en welke financiële middelen er zijn voor herstel van de natuur. Naast herstelmaatregelen worden ook maatregelen genomen om te zorgen dat er minder stikstof in de grond komt, de zogenoemde bronmaatregelen. In de toekomst wordt het Programma Natuur een onderdeel van het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG).
Lerende Samenwerking: met elkaar leren over natuurherstel
De Lerende Samenwerking is onderdeel van Programma Natuur. De Lerende Samenwerking voorziet in alle activiteiten die nodig zijn om met en van elkaar te leren rond de uitvoering van Programma Natuur en van daaruit de uitvoeringskracht te versterken. Door al doende van elkaar te leren zetten de gezamenlijke partners stappen in de realisatie van het natuurherstel.
Meer informatie
Link naar infoportal Lerende Samenwerking Programma Natuur: https://lerendesamenwerkingpn.nl/