Stappen
Een natuurgebied komt via de volgende procedure onder de bescherming van Natura 2000:
1. Aanmelding
Nederland meldt onder de Habitatrichtlijn een gebied aan bij de Europese Unie. De EU zet het gebied op een lijst van beschermde gebieden (de zogenaamde Communautaire lijst). Vanaf het moment van plaatsing op deze lijst geldt de bescherming van de Habitatrichtlijn. De gebieden op het land en langs de kust zijn in 2003 aangemeld, de gebieden verder op de Noordzee in 2008. Inspraak op deze aanmelding is niet meer mogelijk. Gebieden die aangewezen worden onder de Vogelrichtlijn worden direct aangewezen (zie hieronder).
2. Aanwijzing
De minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) wijst een aangemeld Habitatrichtlijngebied of een nieuw Vogelrichtlijngebied aan als Natura 2000-gebied onder Nederlandse wetgeving (Wet natuurbescherming). Dit gebeurt via een aanwijzingsbesluit. In het aanwijzingsbesluit staan de doelen voor de habitattypen en (vogel-)soorten waarvoor het gebied is aangewezen en de begrenzing van het gebied. De aanwijzing gaat gepaard met een inspraakprocedure. De meeste gebieden in Nederland zijn inmiddels definitief en onherroepelijk aangewezen.
3. Beheerplan
Is het gebied aangewezen, dan wordt een beheerplan opgesteld. Dit doet het bevoegd gezag (meestal heeft de provincie het voortouw) in samenwerking met alle betrokken partijen in en om het Natura 2000-gebied. In het beheerplan staan de maatregelen beschreven die nodig zijn om de beoogde doelen te halen. Voor veel gebieden zijn beheerplannen inmiddels beschikbaar.
4. Vergunningen
Is een gebied aangemeld of aangewezen, dan geldt de bescherming van de Habitatrichtlijn. Dit betekent dat u mogelijk een vergunning in het kader van de Wet natuurbescherming moet aanvragen als u een project of plan wil uitvoeren in of nabij het gebied. Over het algemeen doet u dit bij de provincie. Uitzonderingen hierop zijn vastgelegd in het Besluit natuurbescherming. Voorbeelden zijn werkzaamheden aan een hoofdnetwerk infrastructuur (weg, water, energie), delfstoffenwinning of militaire activiteiten.
Inspraakmogelijkheden
In het hele proces om te komen tot een aanwijzingsbesluit en een beheerplan worden alle belanghebbenden (overheden, bewoners, bedrijven, recreanten, etc.) zo intensief mogelijk betrokken.
Daarnaast bestaat voor belanghebbenden de mogelijkheid om via het inspraaktraject op het ontwerp-aanwijzingsbesluit een zienswijze in te dienen. Voor het ontwerp-beheerplan staat deze mogelijkheid open voor eenieder. Daarna kan nog tegen de definitieve versie van het aanwijzingsbesluit of het beheerplan in beroep worden gegaan door degenen die een zienswijze ingediend hebben.